Większość aktywów własności intelektualnej, takich jak znaki towarowe, wzory i patenty, trzeba zarejestrować w urzędzie ds. własności intelektualnej w celu zapewnienia ochrony prawnej. Niektóre prawa własności intelektualnej, takie jak prawa autorskie i tajemnice przedsiębiorstwa, chronione są automatycznie po spełnieniu określonych w prawie wymogów.

• Dowiedz się więcej, jak chronić swoje oryginalne utwory literackie, naukowe i artystyczne za pomocą praw autorskich

• Dowiedz się więcej, jak chronić tajemnice przedsiębiorstwa

Gdzie mogę zarejestrować prawa własności intelektualnej (znaki towarowe, wzory przemysłowe, patenty, wzory użytkowe, odmiany roślin i oznaczenia geograficzne)?

Przed złożeniem wniosku o rejestrację prawa własności intelektualnej musisz zastanowić się, w jakim zakresie chcesz je chronić. Będzie to w dużej mierze związane z tym, gdzie zamierzasz prowadzić działalność gospodarczą lub korzystać z innowacji: na poziomie krajowym, europejskim/unijnym lub międzynarodowym.

• Na poziomie krajowym: warunki i wymogi rejestracji mogą się różnić w poszczególnych krajach. Więcej informacji na temat procedury uzyskasz w urzędzie ds. własności intelektualnej w swoim kraju lub na jego stronie internetowej.

• Na poziomie europejskim lub unijnym: w zależności od rodzaju prawa własności intelektualnej, które chcesz zarejestrować, możesz złożyć wniosek w następujących instytucjach:
   

  • Unijne znaki towarowe: w European Union Intellectual Property Office (EUIPO);

  • Wzory UE: w European Union Intellectual Property Office (EUIPO);

  • Patenty europejskie: pakiet patentów krajowych można uzyskać za pomocą jednego wniosku złożonego w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO). Aby były skuteczne, muszą one następnie zostać zatwierdzone przez krajowe urzędy patentowe umawiających się państw wybranych przez wnioskodawcę. Patent europejski o jednolitym skutku można uzyskać od 1 wrzesień 2024 r. w 18 państwach członkowskich UE;

  • Odmiany roślin: we Wspólnotowym Urzędzie Ochrony Odmian Roślin (CPVO);

  • Oznaczenia geograficzne: Wniosek o rejestrację nazw określonych produktów (wina, napojów spirytusowych i produktów rolnych oraz produktów rzemieślniczych i przemysłowych) w celu promowania ich wyjątkowych cech, związanych z pochodzeniem geograficznym oraz tradycyjną wiedzą fachową, należy zasadniczo złożyć do właściwego organu państwa członkowskiego. Wniosek jest rozpatrywany przez właściwe organy krajowe państw członkowskich i podlega krajowej procedurze sprzeciwu. Jeżeli organy podejmą pozytywną decyzję w sprawie zatwierdzenia, przekazują wniosek do Komisji Europejskiej (w przypadku oznaczeń geograficznych dla win, napojów spirytusowych i produktów rolnych) lub do EUIPO (w przypadku oznaczeń geograficznych dla produktów rzemieślniczych i przemysłowych) w celu przeprowadzenia drugiego etapu rozpatrywania na szczeblu UE, w tym procedury sprzeciwu na szczeblu UE. Jeżeli Komisja lub EUIPO uznają, że warunki rejestracji są spełnione, nazwa zostanie zarejestrowana i opublikowana w odpowiednim unijnym rejestrze oznaczeń geograficznych. W drodze odstępstwa niektóre państwa członkowskie są zwolnione z obowiązku przeprowadzania krajowej fazy rejestracji nazwy jako oznaczenia geograficznego dla produktów rzemieślniczych i przemysłowych. W takich przypadkach wnioskodawca może złożyć wniosek o rejestrację bezpośrednio do EUIPO, który przeprowadzi proces rejestracji (procedura bezpośrednia), w tym proces sprzeciwu na poziomie UE, a jeśli uzna, że warunki są spełnione, zarejestruje i opublikuje nazwę w unijnym rejestrze oznaczeń geograficznych dla produktów rzemieślniczych i przemysłowych.

Zgodnie z rozporządzeniem, które weszło w życie w dniu dzisiejszym, EUIPO powierzono rolę właściwego organu UE w odniesieniu do oznaczeń geograficznych produktów rzemieślniczych i przemysłowych. Od 1 grudnia 2025 r. będzie można ubiegać się o rejestrację w UE nazw produktów rzemieślniczych i przemysłowych spełniających niezbędne wymogi za pośrednictwem jednego wniosku o oznaczenie geograficzne obejmującego wszystkie państwa członkowskie UE.

Przydatny link dotyczący oznaczeń geograficznych:

• GIview: baza danych oznaczeń geograficznych w Unii Europejskiej i poza nią
• Centrum oznaczeń geograficznych EUIPO
   

• Na poziomie międzynarodowym: istnieją dwie możliwości ochrony praw własności intelektualnej: złożyć wniosek za pośrednictwem urzędu ds. własności intelektualnej w kraju, w którym chcesz uzyskać ochronę, albo skorzystać z jednego wniosku w ramach następujących systemów udostępnianych przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO);
   

  • Znaki towarowe: System madrycki – międzynarodowy system znaków towarowych;

  • Wzory: System haski – międzynarodowy system wzorów przemysłowych;

  • Patenty: Układ o współpracy patentowej (PCT) – międzynarodowy system patentowy;

  • Oznaczenia geograficzne: Lizboński system międzynarodowej rejestracji nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych;

  • Odmiany roślin: Ochrona odmian roślin (UPOV).

Opłaty za złożenie wniosku

Inwestowanie w ochronę własności intelektualnej jest strategicznym posunięciem, której koszty różnią się w zależności od zasięgu geograficznego własności intelektualnej. Może to być nawet bardziej przystępne niż myślisz. Należy pamiętać, że opłaty te stanowią niewielką cenę za znaczną wartość, jaką własność intelektualna objęta ochroną może wnieść do Twojego przedsiębiorstwa.

• Na poziomie krajowym: opłaty za ochronę aktywów różnią się w zależności od państwa i rodzaju własności intelektualnej. Skontaktuj się z lokalnym urzędem ds. własności intelektualnej, aby dowiedzieć się więcej na temat konkretnych kosztów.
• Na poziomie europejskim lub unijnym: opłaty różnią się w zależności od prawa własności intelektualnej, które chcesz zarejestrować. Poniżej znajdują się linki do właściwych urzędów i związanych z nimi opłat.
   

  • Znaki towarowe: Opłaty za znaki towarowe w EUIPO;

  • Wzory: Opłaty za wzory Unii Europejskiej w EUIPO;

  • Patenty: Opłaty za patenty w EPO;

  • Odmiany roślin: Opłaty i ogólne płatności w CPVO;

  • Oznaczenia geograficzne: W tym przypadku organy państw członkowskich mogą udzielić więcej informacji, ponieważ mogą pobierać opłatę na pokrycie kosztów zarządzania systemami jakości (rozpatrywanie wniosków, oświadczeń o sprzeciwie, wniosków o zmianę i o unieważnienie).

• Na szczeblu międzynarodowym: WIPO oferuje szereg informacji dotyczących opłat.

Jak się zarejestrować – podstawowe kroki

Wymagania dotyczące rejstracji mogą się różnić w zależności od rodzaju prawa własności intelektualnej, które chcesz chronić, oraz kraju, w którym ubiegasz się o ochronę. Istnieją jednak pewne ogólne kroki, które mogą pomóc w rozpoczęciu składania wniosku:

Przed złożeniem wniosku

Przed zainwestowaniem w rejestrację praw własności intelektualnej należy upewnić się, że wartości niematerialne i prawne nadają się do rejestracji i są faktycznie dostępne. Proces rejestracji własności intelektualnej może być skomplikowany, dlatego pomocne może być skontaktowanie się z ekspertem ds. własności intelektualnej w celu uzyskania wsparcia przed procesem rejestracji i w jego trakcie. Należy wziąć pod uwagę niektóre aspekty:

• Ustal, jakie aktywa własności intelektualnej posiadasz, i sprawdź, czy kwalifikują się one do rejestracji;
• Określ poziom poufności przed rejestracją (np. nie ujawniaj informacji o potencjalnym patencie lub projekcie);
• Przeprowadź wyszukiwanie na rynku i w istniejących bazach danych dotyczących własności intelektualnej (IPO, EUIPO, EPO, WIPO, Rejestr odmian roślin CPVO, Wyszukiwanie oznaczeń geograficznych w Unii Europejskiej i poza nią); i dodatkowe wyszukiwanie w rejestrze nazw domen (np. EURID) oraz rejestrze nazw firm (krajowym i regionalnym) jest wysoce zalecane;
• Stwórz strategię biznesową w zakresie własności intelektualnej;
• Zdecyduj, gdzie chcesz zgłosić swoje prawa własności intelektualnej i jaki ma być ich zakres ochrony (dotyczy znaków towarowych).

Procedura zgłaszania

Proces składania wniosków różni się w zależności od rodzaju własności intelektualnej, o którą się ubiegasz, oraz organu zajmującego się rejestracją.

Skontaktuj się z urzędem ds. własności intelektualnej w swoim kraju, aby uzyskać więcej informacji na temat wszelkich konkretnych aspektów związanych z procesem składania wniosków w Twoim kraju. Jeśli potrzebujesz więcej informacji na temat procesu składania wniosków na poziomie europejskim, unijnym lub międzynarodowym, możesz skorzystać z poniższych przydatnych linków:

• Proces rejestracji znaków towarowych w EUIPO;
• Proces rejestracji wzorów Unii Europejskiej w EUIPO
• Przygotowanie i złożenie europejskiego zgłoszenia patentowego (EPO);
• Złożenie wniosku we Wspólnotowym Urzędzie Ochrony Odmian Roślin (CPVO);
• Wnioski o rejestrację nowych produktów objętych oznaczeniem geograficznym.

Po złożeniu wniosku

Poniżej przedstawiono typowe kroki po złożeniu wniosku:

• Oczekiwanie na rozpatrzenie: urząd ds. własności intelektualnej sprawdzi wniosek w celu określenia, czy spełnia on wymagania i standardy. Czas rozpatrywania będzie się różnił w zależności od urzędu oraz rodzaj prawa własności intelektualnej. Więcej informacji na temat tego kroku możesz uzyskać, kontaktując się z organem, w którym wniosek o ochronę własności intelektualnej został złożony, lub na stronie internetowej tego organu;

• Otrzymanie decyzji o rejestracji: jeśli wniosek zostanie zatwierdzony, otrzymasz świadectwo rejestracji swojego prawa własności intelektualnej; niektóre decyzje dotyczące przyznania ochrony mogą być warunkowe i uzależnione od uiszczenia odpowiedniej opłaty rejestracyjnej, opłaty za publikację lub opłaty za pierwszy okres ochrony;

• Utrzymanie rejestracji: aby zachować rejestrację praw własności intelektualnej, trzeba będzie uiścić niezbędne opłaty, w razie potrzeby odnowić ją i zarejestrować wszelkie zmiany.

Jak utrzymać rejestrację?

Czas trwania ochrony praw własności intelektualnej różni się w zależności od posiadanego prawa własności intelektualnej. Nie trać czujności – pamiętaj o uruchomieniu procedury odnowienia i terminowym uiszczeniu związanych z nią opłat.

• Znaki towarowe: mogą być przedłużane na czas nieokreślony co 10 lat, chociaż termin ten może się różnić w zależności od ustawodawstwa obowiązującego na wybranym przez Ciebie terytorium. Pamiętaj, że utracisz prawa, jeżeli nie używasz swojego znaku towarowego w ciągu 5 lat od jego rejestracji. Ponadto osoba trzecia może wnieść sprzeciw wobec Twojego znaku towarowego, co może skutkować wykreśleniem Twoich praw.  Właściwy urząd ds. własności intelektualnej może udzielić Ci bardziej szczegółowych informacji dotyczących ochrony znaków towarowych.

  Przydatny link:

  • Przedłużenie rejestracji znaku towarowego Unii Europejskiej.

• Wzory: maksymalny okres ważności zarejestrowanego wzoru UE wynosi 25 lat. Należy pamiętać, że co pięć lat należy uiścić opłaty za przedłużenie, aby zapewnić ciągłą ochronę. We wszystkich państwach członkowskich UE można chronić swój wzór przez trzy lata bez rejestracji (prawo do niezarejestrowanego wzoru). Wzór będzie chroniony od dnia, w którym zostanie udostępniony publicznie (ujawniony) w państwie członkowskim UE. Pierwsze ujawnienie musi nastąpić w państwie członkowskim UE. Niezarejestrowany wzór UE musi spełniać te same wymagania, co zarejestrowany wzór UE. Należy jednak pamiętać, że ochrona ta nie jest tak silna jak ochrona wynikająca z rejestracji. Chroni ona wzór tylko wtedy, gdy można udowodnić, że inne osoby celowo skopiowały dany wzór, a także gdy można udowodnić, że to właśnie dana osoba jako pierwsza opublikowała/ujawniła swój wzór. Aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat ochrony wzorów w danym kraju, należy skontaktować się z urzędem ds. własności intelektualnej w tym kraju.

  Przydatny link:

  • Zarejestrowany wzór UE (REUD);

  • Odnowienie zarejestrowanego wzoru UE.

• Patenty: Maksymalny okres obowiązywania patentu UE wynosi 20 lat od daty zgłoszenia. Pierwszej opłaty okresowej dokonuje się trzy lata po złożeniu wniosku. Kolejne opłaty okresowe muszą być uiszczane każdego roku. Bardziej szczegółowe informacje na temat ochrony patentów w Twoim kraju uzyskasz w odpowiednim krajowym urzędzie ds. własności intelektualnej.

  Przydatny link:

  • Opłaty za przedłużenie ochrony i procedura składania wniosków w przypadku patentów europejskich w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO)

• Wzory użytkowe: w UE wzory użytkowe istnieją jedynie w następujących krajach: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Hiszpania. Wymogi i procedury uzyskania wzoru użytkowego różnią się w poszczególnych krajach, podobnie jak czas trwania ochrony (często od 6 do 10 lat od daty złożenia wniosku).. Bardziej szczegółowe informacje na temat ochrony wzorów użytkowych w Twoim kraju uzyskasz w urzędzie ds. własności intelektualnej w państwie, w którym chcesz ubiegać się o ochronę.

• Odmiany roślin: na poziomie UE, po przyznaniu, ochrona odmian roślin jest ważna przez maksymalny okres 25 lat lub 30 lat dla między innymi winorośli, drzew, szparagów i ziemniaków. Aby zachować ochronę swojej odmiany roślin, należy uiścić opłatę roczną. Bardziej szczegółowe informacje na temat ochrony odmian roślin w Twoim kraju uzyskasz w odpowiednim krajowym urzędzie ds. własności intelektualnej.

  Przydatny link:

  • Opłaty za przedłużenie ochrony i płatności ogólne w CPVO

• Oznaczenia geograficzne: Oznaczenia geograficzne są przyznawane na czas nieokreślony. Zarejestrowane oznaczenia geograficzne mogą być jednak przedmiotem wniosku o unieważnienie, jeżeli zgodność z warunkami specyfikacji produktu nie jest już zapewniona lub jeżeli żaden produkt nie został wprowadzony do obrotu pod chronionym oznaczeniem geograficznym przez co najmniej siedem lat. Ostateczną decyzję w sprawie unieważnienia zarejestrowanego oznaczenia geograficznego podejmuje Komisja Europejska.