De metaverse: niet zo'n nieuw concept

Een term die voor het eerst werd gebruikt in de sciencefictionroman Snow Crash van Neal Stephenson uit 1992, de metaverse is nu relevant voor ten minste sommige delen van ons leven.

Denk maar aan de gamingsector. Het in 2003 gelanceerde virtuele wereldplatform Second Life is een van de vroegste toepassingen van de metaverse. Door het gebruik van avatars kunnen spelers een virtueel tweede leven leiden. In tegenstelling tot traditionele videogames zijn interacties op Second Life niet gebaseerd op een bepaald doel: het gaat gewoon om het 'bestaan' op het platform en het opbouwen van relaties met de avatars van andere spelers.

De laatste paar jaar is het concept van de metaverse grondig herzien en is de ontwikkeling ervan in een stroomversnelling geraakt. Dit alles is ingegeven door de nieuwste technologische ontwikkelingen, waaronder blockchain, de ruime beschikbaarheid van cryptocurrencies en het gebruik van niet-fungibele tokens (NFT's) voor digitale activa. Een NFT kan het best worden begrepen als een digitaal certificaat dat de herkomst van een digitaal goed (bv. een videoclip) bewijst en verschilt van het digitale goed zelf.

Ook traditionele en gevestigde merken hebben de nieuwe mogelijkheden van de metaverse verkend om in contact te komen met bestaande en mogelijk nieuwe klanten. Zo hebben modemerken zoals Gucci (via zijn Vault-project) geëxperimenteerd met NFT's en digitale kleding, die ook op de metaverse en het gamingplatform Roblox werden verkocht.

De metaverse gaat natuurlijk ook over entertainment. Als gevolg van de lockdowns tijdens de COVID-19 pandemie en de onmogelijkheid om persoonlijke evenementen te organiseren (een belangrijke, zo niet de belangrijkste bron van inkomsten voor muzikanten en artiesten in de muzieksector), hebben artiesten gezocht naar nieuwe manieren om in contact te komen met hun fans. In 2020 was rapper en zanger Travis Scott de eerste die een concert hield binnen de populaire videogame Fortnite. Bijna 28 miljoen unieke spelers woonden dit evenement bij. Dit is een aantal dat moeilijk of helemaal niet te bereiken zou zijn in een "analoge" arena!

IP in de metaverse: nieuwe strategieën ... oude problemen

Natuurlijk is intellectuele eigendom (IP) net zo relevant voor de offline wereld als voor de metaverse. Misschien nog wel meer!

In Europa zijn al met succes merken met het woord "metaverse" geregistreerd, onder meer bij het EUIPO. Deze registraties waren vooral gericht op waren van klasse 9, waartoe onder meer computersoftware behoort. Eind 2021 onderging Facebook een beroemde rebranding en veranderde het zijn naam in "Meta", om aan te geven dat de ontwikkeling van de metaverse in de toekomst zijn kernactiviteit zou zijn. Voor het nieuwe merk "Meta" is registratie aangevraagd in verschillende landen over de hele wereld, waaronder de Europese Unie.

Natuurlijk werpt de metaverse belangrijke vragen op met betrekking tot de bescherming van intellectuele eigendom en de vraag of bepaalde activiteiten door eigenaars van intellectuele eigendom kunnen worden gecontroleerd. Onlangs heeft het luxemerk Hermès juridische stappen ondernomen tegen een digitale kunstenaar voor het maken en verkopen van "MetaBirkins". Dit is een verzameling virtuele handtassen die door NFT's zijn gewaarmerkt en zijn ontwikkeld zonder toestemming van de beroemde maker van de iconische (en zeer echte) Birkin-handtassen.

Een andere kwestie is welk soort eigendom men verwerft wanneer men een door een NFT gewaarmerkt virtueel goed koopt. Dit is geen kwestie van weinig belang, aangezien door een NFT geauthenticeerde virtuele activa voor miljoenen dollars (USD) kunnen worden verkocht. Denk maar aan de oprichter van Twitter, Jack Dorsey, die zijn door een NFT gewaarmerkte eerste tweet voor bijna 3 miljoen USD zou hebben verkocht en de muzikante Grimes die haar digitale kunstcollectie voor 6 miljoen USD verkocht.

Wordt de koper van een door een NFT gewaarmerkt digitaal kunstwerk vanuit IE-perspectief standaard eigenaar van het auteursrecht op dat kunstwerk? En wat gebeurt er als iemand een door een NFT gewaarmerkt kunstwerk koopt dat zonder toestemming van de auteursrechthebbende is gegenereerd en als "echt" wordt doorgegeven? Kan een dergelijk geval worden behandeld zoals in de analoge wereld, waar we het zouden behandelen als de aankoop van vervalste kunst?

Moet het IE-recht met nieuwe oplossingen komen?

Gezien alle vragen die de metaverse al heeft opgeroepen, is het logisch dat men zich afvraagt of er nieuwe oplossingen nodig zijn om ze bevredigend te beantwoorden.

Wat men niet mag vergeten, is dat het IE-recht van nature voortdurend wordt uitgedaagd door technologische ontwikkelingen. Denk maar aan de komst van technologieën als de drukpers, de fotokopieermachine, de digitale computer en het internet, en alle complexe vraagstukken die deze aan rechtbanken en wetgevers hebben voorgelegd. Een andere constante in de geschiedenis van de intellectuele eigendom is het algemene vermogen van de bestaande beginselen en wettelijke bepalingen inzake intellectuele eigendom om dergelijke ontwikkelingen op te vangen. Anders gezegd, het was niet nodig het wiel telkens opnieuw uit te vinden.

Kunnen we ervan uitgaan dat de problemen die de metaverse oplevert, kunnen worden opgelost door het bestaande rechtskader te onderzoeken? Het is misschien niet al te optimistisch om dit met een (digitaal, natuurlijk) 'ja' te beantwoorden, terwijl je op een ouderwetse, maar toch best aangename, analoge manier van een zonnige dag in een park zit te genieten.

Disclaimer:

De links naar websites van derden zijn geselecteerd op basis van een willekeurige zoekopdracht. De verstrekte links suggereren niet dat zij de enige of geprefereerde informatiebronnen zijn. De eigenaars van de websites van derden blijven zelf verantwoordelijk voor de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van de gegevens en informatie die op hun website worden verstrekt. De daar verstrekte informatie geeft niet noodzakelijkerwijs de standpunten van het EUIPO weer.

Dit artikel werd gepubliceerd in de novembereditie van Alicante News.

Eleonora Rosati is een Italiaans gediplomeerd advocaat met ervaring in auteursrecht, merkenrecht, mode en internetrecht. Dr Eleonora Rosati is hoogleraar intellectuele eigendom, directeur van het Instituut voor intellectuele eigendom en marktrecht (IFIM) en mededirecteur van de LLM in Europees IE-recht aan de Universiteit van Stockholm. Zij is ook Of Counsel bij Bird & Bird en auteur van verschillende artikelen en boeken over IE-kwesties.