Po stwierdzeniu, że doszło do naruszenia praw własności intelektualnej, należy jak najszybciej podjąć stosowne działania. Pamiętaj, że jako właściciel(ka) własności intelektualnej masz obowiązek jej bronić, jeśli ktoś wykorzystuje Twoje wartości niematerialne i prawne bez Twojej zgody, umyślnie lub nieumyślnie. Jeżeli podejrzewasz, że doszło do naruszenia, działaj szybko. Broń swoich praw i chroń swój biznes.

Pamiętaj, że działania, które możesz podjąć, różnią się w zależności od rodzaju własności intelektualnej, kraju, w którym jest ona zarejestrowana, a także rodzaju naruszenia. W niniejszym artykule skupiono się w dużej mierze na możliwościach dostępnych w przypadku naruszenia zarejestrowanych znaków towarowych lub wzorów. W kwestii praw autorskich warto przeczytać  często zadawane pytania (FAQ).

Rodzaje naruszeń

Istnieją różne sposoby naruszenia praw własności intelektualnej przez osoby trzecie, takie jak:

• podrabianie i replika produktów;

• podszywanie się pod markę, np. gdy oszust tworzy stronę lub konto w mediach społecznościowych, podszywając się pod markę, wykorzystując konto do zdobycia zaufania konsumentów lub prowadzenia innych działań, które szkodzą docelowej marce;d;

• piractwo, nieuprawnione wykorzystanie lub powielanie utworu innej osoby.

Naruszenie może być nieumyślne, a spory dotyczące własności intelektualnej mogą wystąpić w dowolnym momencie. We wszystkich przypadkach naruszenia zdecydowanie zalecamy zaangażowanie prawnika specjalizującego się we własności intelektualnej.

Skonsultuj się z prawnikiem specjalizującym się w dziedzinie własności intelektualnej

Postępowania w sprawie naruszenia praw własności intelektualnej są skomplikowane, zwłaszcza gdy w grę wchodzi więcej niż jedno państwo. Prawnicy mogą pomóc w podjęciu działań prawnych w celu przeciwdziałania naruszeniom praw własności intelektualnej, np. w przygotowaniu wezwań do zaniechania naruszeń, służących zapobieganiu przyszłym naruszeniom lub podjęciu odpowiednich kroków prawnych dla obrony przed zarzutami naruszenia.

Bezpłatne indywidualne wsparcie w zakresie własności intelektualnej jest dostępne w wielu krajach za pośrednictwem strony internetowej EUIPO i może stanowić pierwszy punkt kontaktowy. Można też, chociaż nie jest to wsparcie o charakterze prawnym, skontaktować się z europejskim punktem informacyjnym ds. własności intelektualnej.

Alternatywne metody rozwiązywania sporów (ang. alternative dispute resolution, ADR)

Alternatywne metody rozwiązywania sporów (ADR), takie jak mediacja, mogą okazać się lepszym rozwiązaniem niż wniesienie sprawy do sądu bądź, jeśli już do tego dojdzie, mogą być pomocne przed postępowaniem sądowym. Zwykle jest to szybsze, bardziej opłacalne i elastyczne rozwiązanie, które pomaga także zachować relacje biznesowe ze stroną naruszającą prawo. Co więcej, korzystanie z ADR często pozwala stronom wypracować rozwiązanie służące rzeczywistym interesom biznesowym obu stron, które może nie zostać osiągnięte w postępowaniu sądowym. W przypadku sporów związanych ze znakami towarowymi Unii Europejskiej (ZTUE) lub zarejestrowane wzory UE (EUDR) EUIPO oferuje usługi ADR wszystkim stronom zaangażowanym w postępowania między stronami przed Izbami Odwoławczymi oraz, wyłącznie dla MŚP, stronom zaangażowanym w postępowania w sprawie sprzeciwu, unieważnienia i/lub stwierdzenia nieważności wzoru. EUIPO oferuje usługi mediacyjne w zakresie sprzeciwów i odwołań w procedurach dotyczących oznaczeń geograficznych (art. 25 i 33 rozporządzenia 2023/2411 obowiązującego od dnia 1 grudnia 2025 r.). Usługi ADR EUIPO są świadczone bez dodatkowych kosztów dla stron. Chociaż toczący się spór musi dotyczyć znaków towarowych UE (EUTM) i/lub zarejestrowanych wzorów UE (EUDR), strony mogą włączyć do procesu rozstrzygania sporu inne prawa własności intelektualnej (takie jak prawa autorskie, nazwy domen i patenty) lub wszelkie inne powiązane toczące się spory między nimi w dowolnej jurysdykcji. Jest to dodatkowa korzyść wynikająca z korzystania z usług ADR oferowanych przez EUIPO.

Należy pamiętać, że procesy ADR są dobrowolne i obie strony muszą wyrazić zgodę na poddanie sporu tej procedurze (w drodze wyjątku mogą istnieć szczególne przypadki, w których ADR jest obowiązkowy w ustawodawstwie krajowym). W rezultacie procedura ta wymaga gotowości do współpracy obu stron.

Postępowania sądowe

Jeśli polubowne rozstrzygnięcie sporu nie jest możliwe w Twoim przypadku, dostępne są inne środki prawne. W przypadku naruszenia praw autorskich, znaków towarowych, wzorów, patentów i tajemnic przedsiębiorstwa, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, można wszcząć postępowanie cywilne przed właściwym sądem krajowym.

W przypadku spraw transgranicznych w UE istnieją szczegółowe przepisy, które określają jurysdykcję_^[1] (tj. który sąd powinien rozpatrzyć Twoją sprawę) oraz prawo właściwe_^[2] (tj. które przepisy sąd powinien zastosować w Twojej sprawie). Jeśli chodzi o jurysdykcję, ogólną zasadą dotyczącą naruszeń praw własności intelektualnej jest to, że osoby mające miejsce zamieszkania w państwie członkowskim UE mogą być pozywane albo w tym państwie członkowskim, albo w państwie członkowskim, w którym doszło lub może dojść do naruszenia. Wybór sądu może mieć wpływ na terytorium, na którym nakaz wydany przez sąd może zostać wykonany.

Prawo właściwe zależy od zasięgu terytorialnego naruszonego prawa własności intelektualnej. Jeżeli powództwo zostanie uwzględnione, a sąd potwierdzi, że doszło do naruszenia prawa własności intelektualnej, może, w zależności od okoliczności sprawy, wydać nakaz sądowy przeciwko sprawcy naruszenia. Niniejszy nakaz ma na celu zaprzestanie dalszego naruszania praw. W ostatecznym wyroku w sprawie sąd może również zdecydować, że towary naruszające prawa muszą zostać wycofane z rynku lub zniszczone. Ponadto sąd może nakazać sprawcy naruszenia zapłatę odszkodowania odpowiadającego szkodzie poniesionej przez użytkownika w wyniku naruszenia.

Poważne naruszenia praw własności intelektualnej w wielu krajach, takie jak plagiat, piractwo lub sprzedaż podrobionych produktów, mogą także prowadzić do odpowiedzialności karnej. Można zgłosić naruszenie lub nawet wszcząć postępowanie z oskarżenia prywatnego, w zależności od jurysdykcji.

Naruszenia w internecie

Naruszenia w internecie mogą obejmować szeroki zakres scenariuszy. Tutaj skupimy się na wykorzystaniu zasobów internetowych do sprzedaży podrobionych lub pirackich towarów. Naruszenia te mogą być szczególnie szkodliwe, ponieważ umożliwiają natychmiastowe rozpowszechnianie nielegalnych treści i towarów wśród użytkowników internetu na całym świecie. Ponadto egzekwowanie naruszeń praw własności intelektualnej w internecie może być szczególnie trudne. Aby wesprzeć właścicieli praw własności intelektualnej, dostawcy usług cyfrowych działający na dużą skalę, oferujący np. wyszukiwarki, platformy mediów społecznościowych i internetowe platformy handlowe, opracowali własne zasady i polityki mające na celu zapobieganie naruszeniom praw własności intelektualnej. W zależności od platformy, użytkownicy mogą zgłaszać naruszenia za pośrednictwem specjalnych formularzy, interfejsów oprogramowania aplikacji lub poczty elektronicznej. Zazwyczaj roszczenie powinno zawierać specyfikację naruszonego prawa własności intelektualnej oraz krótki opis charakteru naruszenia.

Systemy platform cyfrowych same w sobie nie generują praw własności intelektualnej. Aby skutecznie dochodzić roszczenia, użytkownik powinien być właścicielem ważnych praw własności intelektualnej w odpowiedniej jurysdykcji i być w stanie je udowodnić (np. w przypadku znaku towarowego zarejestrowanego w urzędzie ds. własności intelektualnej strona poszkodowana powinna odnieść się do odpowiedniego rejestru).

Naruszające prawo treści są zazwyczaj usuwane po tym, jak platforma internetowa uzna roszczenie za zasadne. W poważnych lub powtarzających się przypadkach można zastosować inne sankcje w zależności od polityki platformy, takie jak usunięcie lub zawieszenie konta. Więcej informacji na temat procedur przyjętych przez główne unijne internetowe platformy handlowe można znaleźć na stronie internetowej: Ochrona praw własności intelektualnej na internetowych platformach handlowych.

Zobacz: Czy moja własność intelektualna jest chroniona w internecie?

Skontaktuj się z organami celnymi

Możesz zwrócić się do służb celnych o podjęcie czynności w odniesieniu do towarów podejrzanych o naruszenie Twoich praw własności intelektualnej, składając wniosek o podjęcie działania (AFA) za pośrednictwem IPEP (portal egzekwowania praw własności intelektualnej) - bezpłatnej, wielojęzycznej i bezpiecznej platformy unijnej, która zajmuje się kwestiami egzekwowania praw własności intelektualnej.

Przydatne linki:

Odwiedź portal EUIPO poświęcony egzekwowaniu praw własności intelektualnej, aby uzyskać wsparcie.

Nazwy domen

Jeśli ktoś zarejestruje nazwę domeny, która narusza Twoje prawa własności intelektualnej, na przykład nazwę domeny zawierającą Twój zarejestrowany znak towarowy, możesz skierować sprawę do sądu lub skorzystać ze środków ADR. Większość osób decyduje się na zakwestionowanie rejestracji nazwy domeny za pośrednictwem ADR, ponieważ jest to zasadniczo szybsze i wygodniejsze. Szanse na wygranie sporu są większe, jeśli posiadasz znak towarowy, nazwę handlową, nazwę firmy, nazwisko rodowe itp. powiązane z nazwą domeny. Mające zastosowanie procedury ADR zależą od rozszerzenia domeny (np. .com lub .eu). Więcej informacji na temat sporów dotyczących nazw domen .eu można znaleźć na stronie internetowej EURid.

Co zrobić, jeśli jestem po drugiej stronie?

Jeśli stwierdzisz, że naruszasz prawa własności intelektualnej innej osoby, a oskarżenia są uzasadnione, musisz wprowadzić niezbędne zmiany w swojej działalności gospodarczej, aby jak najszybciej zaprzestać naruszania praw (np. usuwając naruszające prawa treści ze strony internetowej swojej firmy). Jeśli właściciel praw własności intelektualnej złoży pozew przeciwko Tobie, szybkie działanie może zadziałać na Twoją korzyść.

Ponadto wykazanie dobrej woli do rozwiązania konfliktu o naruszenie, szybkie reagowanie i udzielanie właścicielowi praw własności intelektualnej żądanych informacji może oznaczać, że ostatecznie zdecyduje się on nie podejmować formalnych kroków prawnych. Można również rozważyć zawarcie umowy licencyjnej.

Jeśli nie zgadzasz się z zarzutami o naruszenie praw, możesz bronić swojego stanowiska w negocjacjach, postępowaniu ADR lub w sądzie.

W każdym przypadku oskarżenia o naruszenie praw własności intelektualnej osób trzecich zdecydowanie zaleca się zasięgnięcie porady i pomocy eksperta w dziedzinie własności intelektualnej (doradcy prawnego lub rzecznika patentowego). W pierwszej kolejności możesz skontaktować się z bezpłatną usługą doradztwa w zakresie własności intelektualnej (tutaj).

_{[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona).}

_{[2] Rozporządzenie (WE) NR 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II).}

Przydatny link:

Aby uzyskać wsparcie, odwiedź portal EUIPO poświęcony egzekwowaniu praw własności intelektualnej.