De VHS, de CD, het internet, e-commerce, virtuele assistenten, cryptocurrencies ... om de paar jaar brengen nieuwe technologieën een revolutie in ons leven teweeg en maken ze ons leven meer met elkaar verbonden over territoria en landen heen.

Voor intellectuele eigendom (IE) brengen deze ontwikkelingen meestal nieuwe manieren met zich mee waarop rechthebbenden hun activa kunnen exploiteren en consumenten er toegang toe kunnen krijgen, maar ook nieuwe manieren om inbreuk te maken op IE-rechten en nieuwe uitdagingen voor de bescherming en handhaving ervan als gevolg daarvan.

Met de internationalisering van de markten en de economieën is namaak in opmars. Er zijn ook verschillende gevallen waarin het gebruik van namaak- en namaakgoederen risico's kan inhouden voor de eigen gezondheid (bijvoorbeeld geneesmiddelen en cosmetica), de veiligheid (zoals speelgoed dat door kinderen wordt gebruikt of reserveonderdelen voor auto's) en het milieu (denk maar aan pesticiden of chemische stoffen). Uit een recente studie van het EUIPO blijkt dat de meeste van deze goederen (60 %) online worden gekocht en dat de Europese Unie (EU) samen met de Verenigde Staten de belangrijkste bestemmingseconomie is voor deze "gevaarlijke namaakgoederen" uit derde landen.

Hoe kunnen we dit probleem aanpakken en ook het risico verminderen dat schadelijke goederen de EU-markt binnenkomen en er circuleren? Op dit front is er goed nieuws.

De voordelen van track and trace-oplossingen op basis van blockchaintechnologie

Track and trace-oplossingen stellen partijen in staat om te weten waar een product is en wie het heeft. Voeg daar de "new kid on the block", blockchaintechnologie, aan toe en je hebt een veelbelovende synergie om zowel rechthebbenden als consumenten te beschermen.

Simpel gezegd is blockchain als een gedeeld en onveranderlijk digitaal boek (het zogenaamde 'ledger') dat iedereen een kopie geeft van alle transacties die tussen meerdere partijen zijn uitgevoerd. Wanneer iemand zijn eigen versie van het boek wil veranderen, moet iedereen daarmee instemmen. Anders wordt het boek niet langer geaccepteerd door de rest van het netwerk.

Gedecentraliseerde track & trace-oplossingen bieden duidelijke voordelen ten opzichte van meer traditionele gecentraliseerde en silo-systemen. Om te beginnen bieden ze veiligere, flexibelere en kosteneffectievere structuren dan 'oudere' systemen. Dit geldt met name voor het beheer van de toeleveringsketen en de authenticiteit. Het is in wezen om deze redenen dat het EUIPO (met eerdere solide ervaring in de implementatie van blockchainoplossingen), in samenwerking met de Europese Commissie, het potentieel heeft onderzocht van track-and-trace-oplossingen op basis van blockchaintechnologie om IE-rechten te beschermen.

Het EU-Forum tegen namaak en de Blockathon Infrastructure Contest

Een resultaat van de gezamenlijke inspanningen van het EUIPO en de Europese Commissie is het Anti-Counterfeiting Blockathon Forum. Het hoofddoel van het forum - opgericht in de nasleep van de EU Blockathon 2018-wedstrijd - is het vervoer en het bewijs van authentieke goederen in de EU aan te moedigen en de uitdagingen van namaak aan te pakken. Het forum wil mensen en organisaties samenbrengen die werken aan de ontwikkeling van infrastructuur ter bestrijding van namaak.

En als u zich afvraagt hoe het met die infrastructuur zit, ook op dat front is er nieuws te melden!

In maart 2022 heeft het EUIPO uit de vele inzendingen ELSA gekozen als winnaar van de Blockathon Anti-Counterfeiting Infrastructure wedstrijd. Dit project, het resultaat van een gezamenlijke inspanning van ontwerpers en digitale architecten, is een ontwerp voor een blockchain-infrastructuur met als hoofddoel de toegang te garanderen tot gegevens met betrekking tot goederen en hun "reis" door de toeleveringsketen, waardoor het maken en distribueren van namaak- en vervalste artikelen zou worden ontmoedigd. Het systeem zou het EUIPO vragen de identiteit van rechthebbenden te valideren en hen op hun beurt een digitaal etiket tegen namaak te verstrekken dat zij via QR-codes of andere serialiseringstechnologieën op hun goederen kunnen aanbrengen. "Het gebrek aan vertrouwen tussen de belanghebbenden in de toeleveringsketen is een probleem dat wij willen aanpakken", aldus Thomas Rossi, lid van ELSA.

Een belangrijk kenmerk van dit project is dat het open-source software is, wat betekent dat het vrij beschikbaar is en kan worden gewijzigd en herverdeeld. Dit betekent niet alleen een lage adoptiedrempel, maar ook de mogelijkheid om de prestaties voortdurend te verbeteren door de onderliggende software bij te werken. Thomas benadrukte hoe "het open-source karakter van ELSA de gemeenschap in de toekomst ook in staat zal stellen extra functies te bouwen voor een breder gebruik".

Een mix van oplossingen

Hoe ziet de toekomst van supply chain en data management er dan uit? Waarschijnlijk zal het een mix zijn van technologische oplossingen en beleids- en juridische ontwikkelingen.

Track and trace-oplossingen hebben een duidelijk potentieel laten zien en hebben al belangrijke resultaten mogelijk gemaakt. In ieder geval zal dit waarschijnlijk slechts het begin zijn: het is duidelijk geworden dat blockchaintechnologie op verschillende en veelbelovende manieren kan worden gebruikt, onder meer als digitaal diploma of voor de circulaire economie van producten.

Naast technologische oplossingen moet ook rekening worden gehouden met ontwikkelingen op wetgevingsgebied. Het ontwerp van de EU-wet inzake digitale diensten, bijvoorbeeld, moet ervoor zorgen dat wat offline illegaal is, ook online illegaal is. Daartoe wordt ernaar gestreefd internetactoren, waaronder onlinemarktplaatsen, meer verantwoording te laten afleggen dan nu het geval is. In het voorjaar van 2022 werd een politiek akkoord bereikt over deze voorgestelde EU-verordening, en de definitieve tekst zal binnenkort worden goedgekeurd.

Conclusie: de toekomst van de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten zal er waarschijnlijk een zijn waarin technologie en recht zullen blijven samenwerken om het vertrouwen in zowel de internationale handel en e-commerce als de belanghebbenden in de toeleveringsketen te versterken.

Artikel geschreven door Eleonora Rosati.