Από τις μεγάλες εταιρείες έως τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), τα περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας αντιπροσωπεύουν ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος της συνολικής αξίας κάθε οργανισμού. Αυτό ισχύει όχι μόνο όταν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας πωλούνται και αγοράζονται, αλλά και όταν αξιοποιούνται μέσω αδειοδότησης και δικαιόχρησης.

Η σημασία της αποτίμησης της διανοητικής ιδιοκτησίας

Η αποτίμηση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας χρησιμεύει για τον προσδιορισμό της χρηματικής αξίας των περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως τα εμπορικά σήματα, τα σχέδια, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα πνευματικά δικαιώματα, και για την εκτίμηση του ύψους του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που μπορεί να έχει μια εταιρεία έναντι άλλων στον κλάδο. Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις ΜμΕ είναι ο τρόπος απόδοσης αξίας στην ΠΕ τους: ενώ ορισμένα δικαιώματα ΠΕ αποφέρουν άμεσα έσοδα (για παράδειγμα, αδειοδοτημένα εμπορικά σήματα), άλλα (για παράδειγμα, εμπορικά μυστικά) έχουν αξία μόνο ως αρνητικό δικαίωμα για να εμποδίσουν άλλους να παρεμβαίνουν με κάποιο τρόπο στην επιχείρηση του κατόχου. Συνολικά, κάθε δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας έχει αξία επειδή αποτρέπει πιθανούς ανταγωνιστές. Αυτό είναι, ωστόσο, δύσκολο να εκτιμηθεί για κάθε εταιρεία. Είναι ακόμη πιο δύσκολο για τις ΜμΕ που δεν έχουν τακτικούς ελέγχους διανοητικής ιδιοκτησίας ή άλλες καθιερωμένες διαδικασίες και ενδέχεται να μην έχουν επίγνωση της διανοητικής ιδιοκτησίας που κατέχουν, όπως τα μη καταχωρισμένα δικαιώματα, όπως τα πνευματικά δικαιώματα.

Η ευρύτερη εικόνα

Για να θέσουμε τα πράγματα σε μια προοπτική, με αποτίμηση που υπερβαίνει τα 355 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, η Apple θεωρείται η πιο πολύτιμη μάρκα στον κόσμο το 2022, ενώ η TikTok θεωρείται η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μάρκα στον κόσμο. Το 2022, η τεχνολογία παραμένει ο πιο πολύτιμος κλάδος στο σύνολό του, ενώ ο φαρμακευτικός κλάδος θεωρείται ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος κλάδος λόγω της ανάπτυξης των εμβολίων COVID-19 καθ' όλη τη διάρκεια των τελών του 2020 και ολόκληρου του 2021.

Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από το EUIPO σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας αποκαλύπτει ότι η κατοχή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας κάνει πραγματική διαφορά όσον αφορά το μέγεθος, τις επιδόσεις και την ευημερία των εργαζομένων σε κάθε οργανισμό. Οι εταιρείες που κατέχουν άυλα περιουσιακά στοιχεία τείνουν να είναι μεγαλύτερες (όπως μετράται με βάση τον αριθμό των εργαζομένων), έχουν κατά μέσο όρο 20 % υψηλότερα έσοδα ανά εργαζόμενο και καταβάλλουν κατά μέσο όρο 19 % υψηλότερους μισθούς σε σύγκριση με τις εταιρείες που δεν διαθέτουν προστατευμένα περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας. Η ίδια μελέτη δείχνει επίσης ότι η ισχυρότερη επίδραση συνδέεται με την κατοχή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (53 %), ακολουθούμενη από τα σχέδια (30 %) και τα εμπορικά σήματα (17 %).

Ενώ η αποτίμηση της διανοητικής ιδιοκτησίας μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, ο προσδιορισμός της χρηματικής αξίας των περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας και η λήψη μέτρων για την προστασία τους είναι ζωτικής σημασίας σε διάφορες καθοριστικές στιγμές στη ζωή κάθε οργανισμού, μεταξύ άλλων όταν:

• όταν επιδιώκεται η προσέλκυση επενδυτών και εταίρων και, γενικότερα, εμπορικών ευκαιριών (για παράδειγμα στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής έρευνας / spin offs),
• την ανάληψη πρωτοβουλιών αδειοδότησης και δικαιόχρησης,
• την επίλυση διαφορών με ανταγωνιστές και άλλα τρίτα μέρη που μπορεί να έχουν εκμεταλλευτεί αθέμιτα τη δική της διανοητική ιδιοκτησία, για παράδειγμα ένα λογότυπο, μια εφεύρεση ή ένα σχέδιο.

Η αποτίμηση της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι επίσης ζωτικής σημασίας όταν μια εταιρεία ή ένας μεμονωμένος δημιουργός προσπαθεί να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τις δραστηριότητές του: για παράδειγμα, ο αείμνηστος David Bowie κατάφερε να συγκεντρώσει 55 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ με βάση τα μελλοντικά δικαιώματα από τη μουσική του.

Η σημασία της συνειδητοποίησης της διανοητικής ιδιοκτησίας για τις ΜμΕ

Δεδομένης της σημασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας για κάθε οργανισμό, η ευαισθητοποίηση των εταιρειών με λιγότερους εσωτερικούς πόρους σε σχέση με τις μεγαλύτερες, ιδίως των ΜμΕ, είναι πολύ σημαντική. Αυτό ισχύει επίσης αν ληφθεί υπόψη ότι, απασχολώντας περίπου 100 εκατομμύρια άτομα, οι ΜμΕ αντιπροσωπεύουν το 99 % όλων των επιχειρήσεων στην ΕΕ και αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του ΑΕΠ της ΕΕ.

Στο μέλλον, και λαμβάνοντας υπόψη τις θεσμικές προσπάθειες για τη δημιουργία μιας δίκαιης και ανταγωνιστικής ψηφιακής οικονομίας στην ΕΕ, η σημασία των άυλων περιουσιακών στοιχείων είναι πιθανό να γίνει ακόμη μεγαλύτερη για τις ΜμΕ, καθώς σήμερα πολλές πωλούν τα προϊόντα τους μέσω του διαδικτύου και οι αγορές τους εκτείνονται πέραν των συνόρων της ΕΕ. Οι ΜμΕ χρειάζονται στήριξη για να διασφαλίσουν τη διανοητική τους ιδιοκτησία, ώστε να μπορεί να προστατεύεται και να επιβάλλεται και εκτός της ΕΕ. Οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου είναι βασικοί παράγοντες εδώ, και η επιρροή τους αυξάνεται λόγω των συνεχιζόμενων επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19.

[Το άρθρο γράφτηκε από την Eleonora Rosati και δημοσιεύθηκε στην έκδοση Φεβρουαρίου του Alicante News]