Kiedy podróżujesz do Francji, Wieża Eiffla w Paryżu będzie jednym z kluczowych miejsc do odwiedzenia; kiedy myślisz o Włoszech, jednym z symboli tego kraju jest Dawid Michała Anioła; kiedy podziwiasz słońce zachodzące w hiszpańskim mieście Logroño, możesz zamówić Chorizo Riojano do kieliszka wina Rioja; kiedy spacerujesz ulicami Kopenhagi, będziesz podziwiać piękne meble i charakterystyczny skandynawski styl projektowania w lokalnych sklepach.

Architektura, sztuka, jedzenie, wino, design: wszystkie te elementy są częścią własnej historii, wiedzy, wartości, estetyki i tożsamości danej społeczności. Krótko mówiąc: własne dziedzictwo kulturowe (CH) danej społeczności.

Ale czy prawo, w tym prawo własności intelektualnej (IP), chroni CH? Odpowiedź brzmi ... tak (oczywiście)!

Od Dawida do klasycznych aktów: dziedzictwo kulturowe w ostatnich sporach prawnych

Kilka przepisów prawnych oferuje narzędzia do ochrony CH, w tym prawo międzynarodowe i prawa krajowe. Przykładem tych ostatnich jest włoski Kodeks Dziedzictwa Kulturowego (CHC), który ustanawia ogólną zasadę, że włoskie władze państwowe, regionalne i lokalne regulują wykorzystanie CH, które kontrolują, wydając odpowiednie zezwolenia lub podejmując działania w przypadku, gdy takie zezwolenia nie zostały wydane lub nawet o nie wnioskowano.

Przypadki, w których państwo włoskie egzekwowało (lub groziło egzekwowaniem) CHC, obejmują komercyjne reklamy karabinów, na których Dawid Michała Anioła został przedstawiony w pełnej zbroi, oraz nielicencjonowane oferty biletów do głównych muzeów we Florencji, na których ponownie widniał wizerunek Dawida. Ostatnio CHC zostało powołane przeciwko stronie internetowej poświęconej rozrywce dla dorosłych, która chciała stworzyć "żywe" wersje niektórych obrazów wystawionych w kolekcji florenckiego muzeum Uffizi w ramach serii "Classic Nudes".

IP a dziedzictwo kulturowe: prawo autorskie, znaki towarowe i oznaczenia geograficzne

Prawo własności intelektualnej oferuje również (kilka) narzędzi do ochrony CH.

Weźmy na przykład wieżę Eiffla: wyszukiwanie w bazie danych EUIPO ujawnia, że miasto Paryż z powodzeniem zarejestrowało znaki towarowe związane ze słynną wieżą. Co więcej, podczas gdy prawo autorskie nie chroni już samej wieży z powodu upływu odpowiedniego terminu, oświetlenie na niej, które jest widoczne w nocy i sprawia, że spacer wzdłuż Sekwany jest niezapomniany (i bardzo romantyczny), korzysta z własnej ochrony praw autorskich!

IP może być również narzędziem wspierającym lokalne społeczności. Poza Europą dobrze znanym przykładem są Masajowie, grupa etniczna, która tradycyjnie prowadzi półkoczowniczy tryb życia w południowej Kenii i północnej Tanzanii. Maasai Intellectual Property Initiative Trust stara się odzyskać własność i licencjonować wykorzystanie nazwy, wizerunku i reputacji Maasai, w tym poprzez licencjonowanie znaków towarowych. Nadrzędnym celem tej inicjatywy jest redystrybucja dochodów z licencji wśród społeczności, w której 80% ludzi żyje poniżej poziomu ubóstwa.

W tym wszystkim oznaczenia geograficzne (GI) stanowią coraz silniejsze prawo własności intelektualnej do ochrony CH. W Europie istnieje już silny system prawny chroniący produkty rolne i spożywcze, wina i napoje spirytusowe poprzez oznaczenia geograficzne: na przykład zarówno Chorizo Riojano, jak i Rioja są zarejestrowanymi oznaczeniami geograficznymi na poziomie UE. Oprócz systemu oznaczeń geograficznych w dziedzinie rolnictwa, wkrótce może powstać system prawny chroniący produkty rzemieślnicze i przemysłowe jako oznaczenia geograficzne na szczeblu UE: wiosną 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła wniosek ustawodawczy, który będzie musiał być teraz rozpatrzony i omówiony przez Parlament Europejski i Radę, w celu wprowadzenia takiego systemu. Po przyjęciu, przepisy te zaoferują "ogólnounijny mechanizm ochrony nazw produktów takich jak szkło Murano, sztućce Solingen, tweed Donegal, koronka Halas lub biżuteria Gablonz".

Przeczytaj cały artykuł tutaj.